De meeste mensen kennen het wel: ieder jaar moet je toch één van de kerstdagen bij je schoonouders doorbrengen. Voor de een geen probleem, terwijl de ander liefst wat anders zou gaan doen. Tel daar bij op een stilzwijgende ruzie, jengelende kinderen voor wie zo’n bezoek te lang duurt, een aangebrande kalkoen en andere narigheid en de stresslevels schieten flink omhoog. Niet voor niks scoren lifestyle-magazines en damesbladen hoog met artikelen als ‘10 tips om kerst met je schoonfamilie te overleven’.

Twee jaar geleden, vlak voor de feestdagen, kwamen onderzoekers van de afdeling Inwendige geneeskunde op een origineel idee: ze wilden wel eens weten wat er met je darmflora gebeurt tijdens de kerst. Binnen de afdeling wordt al jaren onderzoek gedaan naar het microbioom: de mix van bacteriën, virussen en schimmels die de darmen bevolken. In de juiste samenstelling houden ze ons gezond. Maar door factoren als voeding, medicatie en alcohol, kan de samenstelling van de darmflora veranderen, wat mogelijk verkeerd uitpakt voor zowel je fysieke als je mentale welzijn.

Yuck-factor

“Het was puur voor de lol bedoeld om dit tijdens de kerst uit te gaan zoeken”, vertelt promovendus Nicolien de Clercq, in opleiding tot internist. Zelf doet ze onderzoek naar de vraag of de darmflora de reactie op chemotherapie kunnen beïnvloeden. “Mijn collega Kristien Bouter opperde dat het leuk zou zijn om de rol van de schoonouders mee te nemen in de studie omdat zo’n kerstbezoek de nodige stress geeft.”

En zo geschiedde. De collega’s op de afdeling werden opgeroepen om mee te doen en 24 mensen meldden zich aan. Ze kregen een ‘kerstpakket’ met koekjes en met potjes om hun ontlasting in te doen. Die moesten op twee momenten gevuld worden: vóór kerstmis (23 december) en direct erna (27 december).

De Clercq: “Twee mensen vielen af. Ze vonden het onderzoek te vies – in de literatuur wordt dit de de yuck-factor genoemd.” Uiteindelijk is dus het microbioom van 22 mensen geanalyseerd die in twee groepen uiteen vielen: collega’s die naar hun schoonfamilie gingen tijdens de kerst en de thuisblijvers.

Ruminococcus

Maar wat begon als een vermakelijke studie, leverde indrukwekkende resultaten op. “We zagen een duidelijke daling van de hoeveelheid ruminococcus-bacteriën bij degenen die hun schoonfamilie hadden bezocht. Het is bekend dat hetzelfde gebeurt bij muizen die je aan stress blootstelt. Ook mensen met depressie hebben lagere hoeveelheden ruminococcus in hun darmen. Het vermoeden bestaat dan ook dat deze bacteriesoort beschermt tegen depressie”, legt De Clercq uit.

Is het echt de vermeende stress van het bezoek die de darmflora verandert, of heeft de samenstelling van de kerstmaaltijd of de hoeveelheid hapjes en drankjes er wellicht mee te maken? Om dat te bepalen, moesten de proefpersonen bijhouden wat ze aten. “Gemiddeld kregen ze meer vlees, vetten en alcohol binnen dan normaal, maar tussen de groepen waren er geen noemenswaardige verschillen.”

Methodologisch wel wat af te dingen

Conclusie? Er is duidelijk een verschuiving in de samenstelling van het microbioom te zien bij mensen die een deel van de feestdagen bij de schoonfamilie doorbrachten. Maar of de kerststress de oorzaak daarvan is, kunnen de onderzoekers niet zeggen. “Er valt methodologisch wel wat af te dingen op onze studie”, benadrukt De Clercq. Zo was het onderzoek niet gerandomiseerd, wat inhoudt dat je door loting bepaalt welke proefpersonen de schoonfamilie gaan bezoeken. Lijsten met vragen over de stress die de deelnemers ervaren en metingen van cortisolspiegels (een stresshormoon), waren er evenmin.

Human Microbiome Journal vond dat geen belemmering om afgelopen zomer een artikel hierover te publiceren. Een van de reviewers die de publicatie moesten beoordelen, liet weten: ‘deze studie herinnert je eraan dat wetenschappelijk onderzoek gewoon leuk is’.

Tekst: Irene van Elzakker
Foto: Shutter Stock