Tot op heden waren vergevorderde adenomen (goedaardige poliepen die kunnen uitgroeien tot een kwaadaardige tumor) bekend als de belangrijkste risicofactor om darmkanker te krijgen. Nu blijkt dat ook vergevorderde ‘serrated’ (gekartelde) poliepen een risico vormen. Van vergevorderde serrated poliepen is sprake als deze poliepen relatief groot zijn en/of onrustige cellen bevatten. Arts-onderzoeker David van Toledo: “Meer aandacht, meer kennis en meer training gericht op deze poliepen kan de preventie van darmkanker verbeteren.”
Bevolkingsonderzoek darmkanker
In 2014 startte in Nederland het bevolkingsonderzoek darmkanker. Sinds dat jaar worden alle Nederlanders tussen de 55 en 75 jaar uitgenodigd voor een ontlastingstest. Elke deelnemer waarbij een minimale hoeveelheid bloed in de ontlasting wordt gevonden, krijgt een uitnodiging voor een darmonderzoek. Dit darmonderzoek is erop gericht om darmkanker of voorlopers van darmkanker, adenomen of serrated poliepen, zo vroeg mogelijk op te sporen en te verwijderen. Dekker: “Uiteindelijk willen we dat er minder mensen ziek worden en overlijden aan darmkanker. Dat is het doel van het bevolkingsonderzoek.”
Verhoogd risico
De onderzoekers analyseerden ruim 250.000 darmonderzoeken die van 2014 tot 2020 binnen het bevolkingsonderzoek darmkanker hadden plaatsgevonden. Van de deelnemers was informatie beschikbaar vanaf het eerste darmonderzoek tot gemiddeld 3 jaar daarna. Er werd bekeken wie er in die periode wel of geen darmkanker had gekregen. De onderzoekers vonden dat, in vergelijking met deelnemers die geen poliepen hadden in het eerste darmonderzoek, de aanwezigheid van vergevorderde adenomen alleen een verhoogd risico op darmkanker gaf als deze in combinatie met vergevorderde serrated poliepen voorkwamen. Ook was er een verhoogd risico bij patiënten bij wie er alléén vergevorderde serrated poliepen waren gevonden in het eerste darmonderzoek.
Meer aandacht voor serrated poliepen
Deze bevindingen wijzen erop dat serrated poliepen een grotere bijdrage aan het ontstaan van darmkanker hebben dan eerder werd gedacht. “Patiënten met vergevorderde adenomen en serrated poliepen worden nu al strenger gecontroleerd dan personen bij wie geen poliepen zijn gevonden. In wetenschappelijk onderzoek en in richtlijnen ging de meeste aandacht daarbij altijd al naar adenomen. Maar nu weten we dat hoog-risico serrated poliepen ook zeer relevant zijn, met name in de eerste jaren na het eerste darmonderzoek”, zegt Van Toledo. Met die kennis kunnen controles gerichter worden uitgevoerd.
Nauwkeuriger risico-inschatting
Door rekening te houden met de aanwezigheid én afwezigheid van verschillende poliep-subtypes probeerden de onderzoekers de risico-inschatting op darmkanker voor iedere patiënt nauwkeuriger te maken. Bij patiënten bij wie verschillende subtypen poliepen zijn verwijderd, is het moeilijk te bepalen welke poliep in welke mate bijdraagt aan dit risico. De onderzoeksgroep (mede bestaande uit MDL-arts Joep IJspeert en PhD-student Nanette van Roermund) zal mede met financiering uit een recente KWF-beurs vervolgonderzoek doen naar de relevantie van serrated poliepen. Tevens zullen ze bekijken of de risico-inschattingen hetzelfde blijven als de deelnemers langer dan gemiddeld 3 jaar gevolgd worden.
Fotografie: Shutterstock
