Goede palliatieve zorg – zorg die gegeven wordt aan patiënten wanneer er geen genezing van een ziekte meer mogelijk is – start met goed onderwijs. Tijdens het werkbezoek dat minister voor Langdurige Zorg en Sport Conny Helder vandaag, maandag 6 maart, bracht aan Amsterdam UMC sprak zij met diverse mensen en organisaties over de stappen die al zijn gezet én komende jaren nog gezet gaan worden om palliatieve zorg in het (zorg)onderwijs verder te optimaliseren. “De vrijblijvendheid van palliatieve zorg in het zorgonderwijs moet eraf.”

De minister sprak met ervaringsdeskundigen, zorgverleners en zorgdocenten over hun ervaringen met en hun wensen voor de palliatieve zorg. Een punt dat meermaals werd genoemd, is dat het onderwijs op het gebied van palliatieve zorg momenteel nog te vrijblijvend is. Daarom werd ook vooruitgekeken: hoe kan palliatieve zorg in het zorgonderwijs een vanzelfsprekendheid worden in de toekomst? Zodat straks álle zorgverleners in ieder geval basiskennis hebben over palliatieve zorgverlening. Hier is door het landelijke programma O²PZ (Optimaliseren Onderwijs Palliatieve Zorg) de afgelopen jaren al hard aan gewerkt en ook het programma Scholing Palliatieve Zorg heeft hierin de eerste stappen gezet.

Menselijke aspect

Claudia van Deudekom werd in 2011 ziek en keek de dood in de ogen. Ze roept op om het menselijke aspect duidelijk terug te laten komen in het onderwijs, zodat zorgverleners professionele vaardigheden aanleren om dit als vanzelfsprekend te doen: “Het is mijn hartenwens om mijn ervaringen met zoveel mogelijk mensen die ziek zijn én zorgprofessionals te delen. Zorgverleners aan te moedigen liefde en menselijkheid terug te brengen in de zorg. Samen met patiënten te zoeken naar de behandeling en zorg die het beste bij de patiënt past en te praten over moeilijke thema’s zoals hoop, verlies, afscheid en de dood. Zodat de zorgprofessional ook mens mag zijn en niet bezwijkt onder de hoge verwachtingen en soms doorgeslagen protocollen. Dat de patiënt misschien niet beter wordt, maar wel tot het laatst wordt gehoord en gezien als mens.”

Ruimte voor gesprek

“Een waardige laatste levensfase is wat ik eenieder toewens. Om dit te kunnen realiseren, zou er veel meer kennis moeten komen over het bieden van palliatieve zorg binnen iedere functie in de zorg. Hierdoor kan de zorg aan mensen verbeterd worden, maar ook de gehele zorg zélf”, bepleit verpleegkundig specialist i.o. Mascha Verhage. Ze werkt bij het Sint Jansdal ziekenhuis en volgde bij-/nascholing over palliatieve zorg: “Door goede palliatieve scholing te geven en door ruimte te krijgen om het gesprek aan te kunnen gaan met patiënten en naasten voor proactieve zorgplanning, zal de kwaliteit van palliatieve zorg verbeteren – en daardoor de zorgdruk verminderen.”

Stap naar voren

Wim Polderman is directeur van het Instituut voor onderwijs en opleiden Amsterdam UMC. Bij de start van het nascholingsprogramma in 2022 stelde hij vast: “Als je weet dat er tegen 2040 naar verwachting 60.000 mensen ongeneeslijk ziek zijn, besef je dat palliatieve zorg opnemen in de opleidingen essentieel is. Het toewerken naar landelijke nascholing is een eerste stap.”Dat deze stap inmiddels gezet is en dat er ook al veel bereikt is, zag minister Helder vandaag tijdens haar bezoek aan Amsterdam UMC. Ze maakte kennis met het programma Scholing Palliatieve Zorg en het landelijke programma O²PZ en was onder de indruk: “Wat mooi dat we elkaar vandaag in dit netwerk en deze samenstelling treffen. Met de mensen die al een stap naar voren hebben gezet. En waarbij duidelijk werd hoe we samen nog een stap vooruit kunnen zetten. Namelijk, door kennis over palliatieve zorg te verankeren binnen het onderwijs, op alle niveaus.”

Programma’s palliatieve zorg in het zorgonderwijs

Programma Optimaliseren Onderwijs Palliatieve Zorg (O²PZ)

O²PZ zet zich sinds 2018 op diverse manieren in om het onderwijs palliatieve zorg aan alle (aankomende) zorgverleners – van helpenden tot medisch specialisten – in samenwerking met vele partijen te helpen optimaliseren. Bijvoorbeeld met het Onderwijsraamwerk palliatieve zorg 2.0, met regionale Onderwijsknooppunten palliatieve zorg en het Landelijk Onderwijsknooppunt palliatieve zorg, en met het Onderwijsplatform palliatieve zorg dat onderwijstools en scholingen over palliatieve zorg bundelt. O²PZ wordt gesubsidieerd door ZonMw.

Programma Scholing Pallliatieve Zorg

Scholing Pallliatieve Zorg zet zich in voor bij- en nascholing palliatieve zorg voor zorgdocenten, maar ook voor een basisscholing palliatieve zorg bij ongeneeslijke kanker voor zorgverleners (zowel mbo-, hbo- als wo/wo+-niveau). Voor de basisscholing is een pilot opgezet door Carend die door het programma Scholing Palliatieve Zorg verder wordt uitgewerkt in een landelijk basisscholingsaanbod. Het programma wordt gefinancierd door KWF.

Amsterdam UMC is penvoerder van beide programma’s.

Het werkbezoek van minister Helder aan Amsterdam UMC helder in beeld gebracht
Het werkbezoek van minister Helder aan Amsterdam UMC helder in beeld gebracht

Fotografie: Bart Versteeg