Afgelopen winter bracht kinderarts Emmie Mbale, en verbonden aan de Kamuzu University for Health Sciences in Malawi, een werkbezoek aan het Emma Kinderziekenhuis. “5 procent van de kinderen die in mijn ziekenhuis worden opgenomen, sterft uiteindelijk. Daar raak je enerzijds bijna aan gewend, anderzijds houdt het je wakker: wat had ik beter kunnen doen?”, vertelt Emmie Mbale, kinderarts in het Queen Elizabeth Central Hospital in Blantyre, Malawi. “De hoge sterfte is mijn grote motivatie om de diagnose en de behandeling te verbeteren. Onze samenwerking met Amsterdam UMC levert daar een tastbare bijdrage aan.” Mbale was in september op werkbezoek in het Emma Kinderziekenhuis en bekijkt ook op locatie VUmc diverse best practices. Haar gastheer is kinderarts Wieger Voskuijl, met wie ze al jarenlang samenwerkt. Bijvoorbeeld in een internationaal onderzoek naar de verbanden tussen ondervoeding en kindersterfte. Voskuijl heeft zelf van 2012 tot 2015 in Blantyre op de kinderafdeling gewerkt: “Ik zag jaarlijks 200 tot 300 ondervoede kinderen voorbijkomen. Dan zie je van dichtbij de gevolgen. Met ons onderzoek willen we beter kunnen voorspellen welke kinderen veel risico’s lopen en welke juist weinig.”
Online onderwijs
De samenwerking met ziekenhuizen in Malawi en Ghana is in 2018 ontstaan vanuit de projectgroep Global Health Education in Amsterdam UMC. De activiteiten hebben zich uitgebreid naar meerdere thema’s en projecten. Zo zet de afdeling Radiologie van Amsterdam UMC een online onderwijsprogramma op voor artsen-in-opleiding-tot-specialist (aios) in Malawi. Echo’s, röntgenfoto’s en andere beelden worden daar niet door gediplomeerde radiologen bekeken, maar alleen door een aanvrager. Aios Radiologie Kerensa Beekman heeft de training opgezet. “Aan de hand van digitale beelden leren de aiossen hoe een normale knie en enkel eruitziet. Ze maken ook kennis met basic afwijkingen zoals een gescheurde meniscus of knieband. Op basis van de beelden maken de aiossen een proefverslag, dat ik daarna met ze bespreek.” Beekman hoopt dat het online onderwijs de artsen-in-opleiding stimuleert in hun eigen land hun diploma te halen en daar te blijven werken. “Als ze in het buitenland gaan studeren, blijven ze daar vaak.” En dat betekent verlies aan medische kennis en kunde voor het land waar ze vandaan komen.
Sneller het ambacht leren
De radiologielessen zijn een project dat vooral aan het Queen Elizabeth Central Hospital ten goede komt, vertelt Mbale. “Van het onderzoek dat Wieger en ik doen profiteert ook Amsterdam UMC: via wetenschappelijke kennis en publicaties.” Zorgprofessionals uit beide landen leren van elkaar. “Wanneer onze coassistenten in Malawi stage kunnen lopen verrijkt dat onze opleiding”, stelt Voskuijl. “Je leert daar veel sneller het ambacht aan het bed, weet ik uit eigen ervaring. Omdat je minder middelen hebt, moet je vertrouwen op je eigen klinische vaardigheden. Hoe luister je naar een hart, hoe communiceer je met een kind en zijn moeder?” Ook Beekman, die enkele weken in Malawi was, steekt veel op van de samenwerking: “In Afrika is er superinteressante pathologie, met veel meer infectieziekten zoals schistosomiasis. En je ziet oncologische beelden in een vergevorderd stadium, omdat de kanker vaak later ontdekt wordt. Dat is tragisch, maar tegelijk leer ik er veel van.” Die kennis kan Beekman vervolgens in Nederland gebruiken.
Nieuwe inzichten
Mbale is de vijfde kinderarts uit Malawi die op werkbezoek komt in het Emma Kinderziekenhuis: ook de afdelingen Interne geneeskunde, Psychiatrie en Gynaecologie & Verloskunde wisselen mensen en kennis uit. “Ons universitair ziekenhuis heeft altijd veel internationaal samengewerkt”, zegt Mbale. “De verschillen zijn groot: wij behandelen jaarlijks veel meer kinderen met veel minder personeel. Dat wordt deels opgevangen door zogeheten guardians: familieleden die de hele dag bij hun kind in het ziekenhuis blijven en simpele zorgtaken overnemen.” Misschien is dat soort mantelzorg ook in Nederland een deel van de oplossing voor het personeelstekort”, oppert Voskuijl. “Samenwerken in Afrika brengt je zoveel nieuwe ideeën en inzichten. Het voedt je professie. Ik kan het iedereen aanraden.”
Foto: GerritJan Huinink
