"Deze artsen waren de levenslijn van de familieleden van patiënten die vochten voor hun leven." Te bekijken op NPO Start en op donderdag 9 december om 22.35 uur te zien op NPO 2: documentaire 'De Bellers'. De film volgt vier anesthesiologen uit het IC-supportteam van Amsterdam UMC. Zij belden dagelijks met de familie van doodzieke patiënten.

“Hoe gaat het vandaag met u?” “Nou, spannend…” “Ja, spannend hè…” Tijdens de eerste coronagolf werd de familie van patiënten op de IC dagelijks telefonisch op de hoogte gehouden door het IC-supportteam: de zogenaamde ​'lifelines'. Vier leden van dit team zijn 37 dagen lang gevolgd door documentairemakers Meral Uslu, Maria Mok, Paul Cohen en Martijn van Haaren. De documentaire brengt de even schrijnende als hoopvolle verhalen uit de onzekere begintijd van de pandemie in beeld. Documentairemaker Uslu: “De artsen belden echt elke dag. De ene dag waren de patiënten stabiel goed en de volgende dag stabiel slecht. Zij waren de levenslijn naar de families toe.”

Slechtnieuwsgesprekken

Anesthesioloog Monique Steegers was een van de oprichters van het IC-supportteam. “De IC lag bomvol. Maar door een gebrek aan beschermingsmiddelen - op dat moment hadden we een tekort aan eigenlijk alles - konden familieleden niet naar het ziekenhuis komen om hun doodzieke naaste bij te staan. Schrijnend. Toen is het idee ontstaan om ze telefonisch zo goed mogelijk te begeleiden.” Voor deze gesprekken hadden artsen van de IC en verpleegkundigen geen tijd. Daarom besloten Steegers en haar collega-anesthesiologen Remko Liebregts, Karolina Szadek en Deirdre Thone deze zware, maar broodnodige gesprekken te voeren. “We begonnen met een team van vier. Maar toen de patiënt aantallen explosief stegen, kregen we hulp aangeboden vanuit het hele ziekenhuis. Uiteindelijk bestond het IC-supportteam uit zo’n twintig tot dertig mensen en werden er dagelijks op beide locaties van het Amsterdam UMC telefonische familiegesprekken gevoerd. Het was een intense en emotionele periode voor iedereen.” 

Stilte op straat

Net als haar collega’s heeft Steegers de film gezien voordat hij in première ging. Dat was erg indrukwekkend, vertelt ze. “Ik was echt diep geraakt. We hadden een soort van herbeleving van hoe dramatisch en surrealistisch die tijd was. Die tegenstelling van de stilte op straat en de lege ziekenhuisgangen terwijl er achter de deuren van de IC zoveel leed was, verborgen voor de buitenwereld. ‘Dus ik mag alleen naar hem toe als het tijd is om afscheid te nemen?’, vroeg een familielid me op een gegeven moment aan de telefoon. Tsja, dat zijn toch bizarre regels eigenlijk, dat valt toch niet uit te leggen? In de documentaire zie je me daar ook mee worstelen.”

Hartverscheurend

Het terugzien van die beelden heeft Steegers wel geholpen bij de verwerking van die periode. “Maar voor familieleden en patiënten is het natuurlijk nog vele malen heftiger geweest. Daarom wilde ik dit ook laten vastleggen. Want op zo’n belangrijk moment niet bij je naaste kunnen, dat is zó onbeschrijfelijk hartverscheurend. Dat moeten we in de toekomst koste wat kost proberen te voorkomen. Hopelijk draagt de documentaire bij aan dat besef.”

Tussen hoop en vrees

"Absoluut een zware periode", vertelt Monique*. Ze is een van de zes familieleden die voor de documentaire gefilmd zijn. “Die gevoelens van onzekerheid en onmacht… Dat is in woorden niet te vatten. Maar de beelden, die komen wél binnen. Een respectvolle representatie van onze bizarre werkelijkheid”, zegt Monique. Haar ouders zaten aanvankelijk vast op een cruiseschip, waar haar vader zieker en zieker werd. Eenmaal thuis werd hij meteen afgevoerd naar het Spaarne Gasthuis en een paar dagen later, wegens ruimtegebrek, naar Amsterdam UMC.
“’Een zuurstofwaarde van 60 procent, zeg je? Gister was dat nog 55 procent. Dus dat is dan goed toch?’ Een maand lang werden mijn moeder en ik heen en weer geslingerd tussen hoop en vrees, totaal afhankelijk van de telefoontjes van artsen en verpleegkundigen. Pas aan het eind hebben we mijn vader weer live kunnen zien.” Een tussengesprek in het ziekenhuis over een CT-scan mondde uit in een laatste gesprek en een afscheid. “Mijn vader werd al twee dagen lang volledig beademd. Zijn longen bleken zwaar beschadigd, zijn organen aangetast, het ging niet meer, hij was gestopt met strijden. Maar wat was het fijn om zijn hand toch nog een keer vast te kunnen houden.” 

Als familie

De artsen, maar vooral ook de verpleegkundigen waarmee ze dagelijks videobelde, zal ze nooit meer vergeten. “Die werden als familie. Hielden zijn hand voor mij vast, kamden zijn haar. Ik maakte me soms ook zorgen om ze. Al zag ik door die pakken alleen hun ogen, de vermoeidheid spatte er vanaf. Jullie moeten wel overeind blijven, dacht ik dan. Jullie zijn mijn ogen, mijn mond, mijn handen. Op dat moment waren zij de belangrijkste mensen in mijn leven.”

Kijken

De documentaire 'De Bellers’ wordt donderdag 9 december om 22.35 uur uitgezonden op NPO 2. De documentaire is ook te zien op NPO Start. Bekijk hieronder de trailer:

Accepteer alle cookies om deze video te bekijken.

Nog meer lezen over de documentaire 'De Bellers' kan in een interview met de makers.

*Achternaam Monique bekend bij de redactie

Tekst: Sophie Verschoor