In en rondom de gemeente Hoorn worden al meer dan 30 jaar gegevens verzameld over diabetes in de algemene bevolking en via huisartspraktijken. Die gegevens vormen de basis van de zogenaamde Hoornstudies en het Diabeteszorgcohort in Hoorn. Petra Elders is, samen met Joline Beulens, sinds 2014 de aanvoerder van een groep onderzoekers die op basis van deze gegevens kijkt hoe vaak diabetes voorkomt, en wat de risicofactoren en gevolgen zijn. Op 11 februari houdt ze haar oratie.

Elders: “De Hoornstudie en het Diabeteszorg Hoorncohort bevatten een schat aan informatie. Het is niet alleen een dataverzameling over een lange periode, de database is ook bijzonder rijk doordat we heel veel verschillende gegevens verzamelen. Met al die informatie onderzoeken we hoe we kunnen voorkomen dat mensen diabetes krijgen en hoe we het ziektebeloop kunnen verbeteren als iemand eenmaal diabetes heeft. De kern van onze onderzoeksgroep ligt bij huisartsgeneeskunde, epidemiologie en datascience. Daarnaast werken we veel samen met andere deskundigen zoals internisten, diabetologen, psychologen en genetici.”

Ingewikkelde bevindingen vertalen naar zorg

Binnen de onderzoeksgroep is Elders de translatiedeskundige. “Ik vertaal ingewikkelde fundamentele bevindingen naar praktische consequenties voor de huisarts om de diabeteszorg te verbeteren. We weten bijvoorbeeld dat grote schommelingen in bloedsuikerwaarden een slecht ziektebeloop voorspellen. Ik heb deze kennis vertaald, onder andere naar een programma waarmee huisartsen betere begeleiding kunnen bieden aan patiënten die hun medicijnen niet (op tijd) innemen. Want juist bij die groep zien we grote variatie in bloedsuikerwaarden.”

Als hoogleraar zal Elders doorgaan met het omzetten van fundamentele wetenschappelijke inzichten naar toepassingen in de praktijk. Daarnaast wil ze hoogrisicogroepen beter in kaart brengen en de diabeteszorg verbeteren voor groepen die nu onderbelicht blijven of voor wie de zorg nu tekortschiet. Daarbij doelt de hoogleraar op migranten, mensen met een lage opleiding en ouderen. “Zo loopt er nu een onderzoek naar medicatie afbouwen bij ouderen met diabetes. Er zijn namelijk aanwijzingen dat dit zou kunnen.”

Zelf monitoren

Verder wil Elders kijken hoe je patiënten meer regie kunt geven bij het monitoren van hun ziekte. “Steeds meer mensen krijgen diabetes, terwijl huisartsen de zorg nu al niet goed kunnen bijbenen. Tegelijkertijd weten we dat de diabeteszorg beter kan, maar er dreigt een huisartsen- en personeelstekort. Zonder voldoende mankracht lukt dat niet. Daarom wil ik weten of en welke patiënten een deel van de monitoring zelf kunnen doen? Hoe zit dat bij mensen die niet zelfredzaam zijn? Je hoort vaak: ‘Dat kunnen patiënten wel zelf’. Maar het is de vraag of dat klopt en voor wie. Het is mijn droom om dat verder uit te zoeken.”

Tekst: Edith van Rijs
Foto: Fotografie Adrienne