“Veel mensen denken dat de hersenen een soort ‘stevige ham’ zijn en wel tegen een stootje kunnen. Maar in het echt kun je hersenen beter vergelijken met een soort ‘zachte pudding’. En bij een flinke val komen er scheuren in de pudding. Die scheuren kunnen we niet repareren”, aldus Maarten Bot, neurochirurg bij Amsterdam UMC.
Blijvende klachten
Het hersenletsel dat Bot ziet bij mensen die met hun fiets zijn gevallen varieert van een lichte hersenschudding tot letsel waarvoor een zware hersenoperatie nodig is. En in sommige gevallen komen de patiënten zelfs te overlijden. “We zien ook jonge mensen waarbij we een deel van hun schedel open moeten maken. Deze mensen moeten, als ze het overleven, vaak ontzettend lang revalideren. En ze herstellen meestal niet volledig, maar blijven klachten houden.” Ook lichter hersenletsel kan veel blijvende cognitieve problemen met zich mee brengen. Mensen kunnen soms niet meer lang achter een computer zitten om te werken of studeren. Of ze vinden het moeilijk om in een drukke klas of in een druk restaurant te zijn. Dat geeft teveel prikkels en hun hersenen kunnen dat niet meer verwerken zonder dat ze daar last van hebben.
E-bike en fatbike
De komst van de e-bike en fatbike verklaart een deel van de toename aan fietsongevallen. In oktober 2024 kwamen in één week tijd 96 fatbike-slachtoffers en 480 e-bike-slachtoffers terecht op de Spoedeisende Hulp-afdelingen in Nederland. Deze fietsen gaan zoveel sneller dan de ‘gewone’ fiets, dat de klap die mensen bij een val maken ook veel harder is. Hersenletsel na een val met een elektrische fiets is door de hogere snelheid ook vaak heftiger.
Niet wachten
Een fietshelm is voor Bot een logische oplossing om hersenletsel bij een fietsongeval te voorkomen of te verminderen. Net zoals hij dat zelf al jaren doet, zou elke fietser er een moeten dragen. “Veel mensen zeggen dat ze geen helm nodig hebben omdat ze heel voorzichtig fietsen. Maar we zien vaak mensen die door gevaarlijk rijgedrag of de onoplettendheid van een ánder ten val komen.” Wachten tot de fietshelm verplicht wordt, is wat hem betreft niet zinvol. “Daarom nemen we zelf initiatief en delen mijn collega’s en ik Amsterdam UMC-fietshelmen uit aan patiënten, bezoekers en medewerkers van Amsterdam UMC. We geven daarbij meteen voorlichting over wat er kan gebeuren met je hersenen bij een val met de fiets. Hopelijk krijgen we zo iedereen aan de fietshelm!”
Illustratie: Amsterdam UMC
