Onderzoekers van Amsterdam UMC Cancer Center Amsterdam en het Erasmus MC Kanker Instituut hebben een methode ontwikkeld waarmee artsen beter kunnen zien hoe ernstig een bepaald type hersentumor is. Daardoor kunnen de artsen betere prognoses stellen en gerichter behandelkeuzes maken met hun patiënten.

De ontdekking gaat over hersentumoren die ‘IDH-gemuteerde astrocytomen’ worden genoemd. IDH-gemuteerde astrocytomen kunnen in de loop van de tijd veranderen, waardoor ze agressiever en moeilijker te behandelen worden.

Op twee momenten meten

De wetenschappers van Amsterdam UMC en Erasmus MC bestudeerden tumorweefsel dat op twee verschillende momenten bij patiënten was afgenomen: bij de eerste ontdekking van de tumor en bij terugkeer ervan. Ze onderzochten allerlei kenmerken van de tumoren, waaronder genen, genactiviteit en methylatie – bepaalde chemische markeringen - op het DNA. Ze ontdekten dat IDH-gemuteerde astrocytomen bij terugkeer genetisch instabieler worden en tekenen vertonen van snellere celdeling.
Ze ontrafelden vervolgens ook het mechanisme achter deze versnelde groei. De methylatie - de chemische markeringen op het DNA – neemt in de loop van de tijd juist af, ontdekten de onderzoekers. Ze zagen dat vooral gebeuren in teruggekeerde tumoren die agressiever werden. Deze verandering in methylatie kan dus helpen voorspellen hoe gevaarlijk een tumor is en hoe lang een patiënt waarschijnlijk zal overleven.

Grote patiëntengroepen

De onderzoekers ontwikkelden een agressiviteitsschaal op basis van de verandering in methylering. Daarmee kan nu, per tumor, een score worden gemaakt. Dat kan artsen helpen om beter in te schatten hoe ernstig de tumor is en om beter onderbouwde behandelkeuzes te maken. “De score bleek niet alleen goed te werken bij onze eigen patiënten, maar ook in grote, onafhankelijke patiëntengroepen”, vertellen onderzoekers Wies Vallentgoed van Amsterdam UMC en Pim French van het Erasmus MC. “Onze studie biedt een nieuwe, wetenschappelijk onderbouwde manier om hersentumoren te graderen. Dat kan helpen om behandelingen gerichter in te zetten en uitkomsten nauwkeuriger te voorspellen.”

Deze methode kan helpen om behandelingen gerichter in te zetten en uitkomsten nauwkeuriger te voorspellen
Wies Vallentgoed (Amsterdam UMC) en Pim French (Erasmus MC)

Verschillen in ernst

IDH-gemuteerde astrocytomen zijn hersentumoren die voorkomen bij relatief jonge volwassenen en vallen onder de diffuse gliomen. Ze hebben een mutatie in het IDH-gen en kunnen verschillen in ernst, wat wordt aangegeven met graad 2, 3 of 4 (waarbij graad 4 het meest ernstig is). IDH-gemuteerde astrocytomen infiltreren het omliggende hersenweefsel, waardoor ze moeilijk te opereren zijn, zelfs als ze er op scans relatief goed afgebakend uitzien. Deze tumoren komen, nadat ze operatief grotendeels zijn verwijderd, vrijwel altijd terug en verergeren dan vaak naar een hogere graad.

Het onderzoeksteam heeft hun bevindingen in Nature Cancer gepubliceerd.

Bron tekst: Erasmus MCFoto: Shutterstock (foto bovenaan) en Erasmus MC (portret onderzoekers)