Onderzoekers van Amsterdam UMC hebben een nieuwe test ontwikkeld die een levensbedreigende bacteriële hersenvliesontsteking snel en accuraat kan vaststellen. De test meet het CRP-eiwit in hersenvocht, een eiwit dat al vaak in bloed wordt getest om bacteriële infecties aan te tonen. Uit onderzoek blijkt dat een verhoogd CRP in hersenvocht een zeer betrouwbare indicator is voor bacteriële meningitis. Eerder duurde het vaak lang voordat hersenvliesontsteking kon worden vastgesteld wat er toe leidde dat adequate behandeling soms te laat werd gestart.

Bacteriële hersenvliesontsteking is een levensbedreigende aandoening waarbij 1 op de 6 patiënten overlijdt en de helft van de overlevenden restverschijnselen houdt. Een snelle diagnose en behandeling zijn cruciaal. Onderzoeker en neuroloog Matthijs Brouwer: “Het onderscheid tussen bacteriële hersenvliesontsteking en aandoeningen die daar op lijken is voor artsen vaak lastig. Tot nu toe ontbraken betrouwbare diagnostische tests om dit onderscheid snel te maken.”

Betrouwbaar en snel

De onderzoekers van Amsterdam UMC ontdekten dat het CRP-eiwit in hersenvocht een zeer betrouwbare indicator is voor bacteriële meningitis. CRP wordt al veelvuldig in bloed getest om bacteriële infecties aan te tonen, maar de waarde van deze test in hersenvocht was tot nu toe niet goed onderzocht. Na eerdere succesvolle laboratoriumtests toonden de onderzoekers nu aan dat het apparaat dat CRP in bloed meet, ook gevoelig genoeg is om CRP in hersenvocht te meten. Brouwer: ”Het is een enorme winst dat de bestaande infrastructuur van het laboratorium gebruikt kan worden voor de CRP-metingen in hersenvocht. Hierdoor is de testuitslag een half uur na de ruggenprik al bekend en kan er dus ook snel gestart worden met de juiste behandeling van de patiënt”.

Dagelijkse praktijk

Sinds juni 2024 wordt de nieuwe test in de dagelijkse praktijk van het Amsterdam UMC toegepast. In de vandaag gepubliceerde studie beschrijven onderzoekers hoe de test is ingevoerd en hoe effectief deze in de praktijk is. Brouwer: “Uit onze resultaten blijkt dat alle patiënten met bacteriële meningitis een verhoogd CRP in hun hersenvocht hadden. Bij slechts een enkele patiënt zonder bacteriële meningitis was dit het geval.” De test bleek ook betrouwbaar in aanvullende studies bij kinderen en patiënten uit Denemarken.

Elk laboratorium waarin CRP in bloed wordt gemeten kan deze test morgen voor hersenvocht invoeren

Toekomstperspectief: brede toepassing in ziekenhuizen

De verwachting is dat meer ziekenhuizen de test zullen overnemen, omdat deze eenvoudig met bestaande apparatuur in laboratoria kan worden uitgevoerd. De test kost slechts 3-5 euro per bepaling en biedt zo een betaalbare en toegankelijke oplossing om bacteriële meningitis sneller te diagnosticeren en behandelen. Brouwer: ”Elk laboratorium waarin CRP in bloed wordt gemeten kan deze test morgen voor hersenvocht invoeren. Dat een nieuwe diagnostische test binnen een jaar na de ontdekking al bij patiënten wordt gebruikt, hadden we vooraf niet kunnen voorspellen.”

Lees meer over de resultaten van het onderzoek in The Lancet Regional Health Europe.

Foto: Adobe Stock